Jednym z najpopularniejszych włoskich powiedzeń nawiązujących do Bożego Narodzenia jest Natale con i tuoi, Pasqua con chi vuoi (Boże Narodzenie ze swoimi, Wielkanoc z kim chcesz), które doskonale obrazuje, że we Włoszech jest to typowo domowe, rodzinne Święto. Wśród włoskich tradycji znajdziemy wiele takich, które przypominają dobrze nam znane zwyczaje, a także zupełnie nowe, o których nieco wam opowiemy w tym artykule.
Już na początku grudnia Włosi ubierają choinkę, a na ulicach i budynkach pojawiają się pierwsze ozdoby. Jednym z miejsc słynących z bożonarodzeniowych dekoracji jest zbudowane na planie okręgu Locorotondo w Apulii, które w okresie świątecznym nabiera nowych kolorów. Białym fasadom budynków towarzyszą zieleń gałązek, czerwień ozdób i światła tysięcy lampek. Tradycyjnie dekorowanie zarówno miast, jak i domów przypada na 8 grudnia, w dzień uroczystości Niepokalanego Poczęcia, jednak niektórzy wyciągają z kartonów bombki dopiero tydzień przed Wigilią. Razem z choinką, w domach pojawiają się szopki, będące niezwykle popularnym symbolem Świąt. Wynika to głównie z faktu, że pierwszą szopkę stworzył w 1223 roku święty Franciszek z Asyżu, przez co ten zwyczaj jest szczególnie istotny dla Włochów. Podobnie jak w Polsce, częstą atrakcją są także żywe szopki, chętnie odwiedzane przez mieszkańców i turystów. Za jedną z najpiękniejszych uznaje się tę w Greccio, czyli miejscowości, w której powstała pierwsza szopka, ale dużą popularnością cieszą się także te w Materze, San Biagio oraz Tenno. Istnieją jednak inne, naprawdę wyjątkowe sposoby na wystawianie szopki, na przykład umieszczając ją całkowicie na wodzie (Cesenatico), czy wykonując z piasku (Bellaria Igea Marina). W wielu miastach organizowane są również jarmarki świąteczne, na których znajdziemy stoiska z mnóstwem przeróżnych ozdób, zabawek i słodkości.
Jedną z największych różnic między Bożym Narodzeniem we Włoszech a w Polsce jest sposób spędzania Wigilii. Choć w obu przypadkach organizuje się kolację i spędza wieczór w gronie rodziny, Włosi nie dzielą się opłatkiem i nie czekają do pierwszej gwiazdki, żeby rozdać prezenty, które przyniósł Anioł, Gwiazdor czy Aniołek. We Włoszech prezenty przynosi święty Mikołaj, a bliscy wymieniają się nimi albo w Wigilię w okolicach północy, albo 25 grudnia rano. To właśnie pierwszy dzień Świąt jest tym najważniejszym, podczas którego organizuje się uroczysty obiad, trwający wiele godzin. W Wigilię jada się głównie ryby, a następnego dnia na stołach królują potrawy mięsne, makarony i słodkości. W zależności od regionu przygotowuje się wiele tradycyjnych dań, jednak największa debata toczy się wokół wypieków. Od lat panettone i pandoro walczą o tytuł zwycięzcy, a zdania Włochów są na ten temat równie podzielone, co opinie Polaków wokół majonezów Winiary i Kieleckiego. Panettone to babka drożdżowa z bakaliami i kandyzowaną skórką z pomarańczy, a pandoro to babka o brzegach w kształcie gwiazdy bez bakalii, posypywana cukrem pudrem. Oba wypieki mają grono wiernych wielbicieli, jednak to właśnie panettone jest częściej wybierane, a w sklepach możemy znaleźć wiele różnych odmian tej babki – od tradycyjnej, po wersje z czekoladą czy pistacjami. Oprócz tych dwóch niezwykle popularnych deserów przygotowuje się także panforte, przypominające nieco piernik, smażone ciasteczka calzoncelli nadziewane kremem, oraz inne słodkości, zwykle na bazie czekolady, orzechów i kandyzowanych owoców. Drugi dzień Świąt to dzień świętego Szczepana, który służy głównie odpoczynkowi i spotkaniom z rodziną i znajomymi.
Świąteczne dekoracje znikają zwykle 6 stycznia, czyli w święto Trzech Króli, zwanym Epifania. Symbolem tego dnia jest Befana, staruszka latająca na miotle i rozdająca grzecznym dzieciom prezenty, a niegrzecznym węgiel. To odpowiednik obchodzonych w Polsce Mikołajek, które we Włoszech nie są związane z rozdawaniem prezentów lub rózg. Święto Trzech Króli zwiastuje koniec okresu świątecznego, o czym świadczy popularne powiedzenie epifania tutte le feste porta via (epifania zabiera wszystkie święta).
Mimo różnic w sposobach obchodzenia Bożego Narodzenia w Polsce i we Włoszech, w obu krajach jest to pełne radosnej atmosfery, rodzinne Święto. Końcówka grudnia to dobra okazja na szybki wyjazd do Włoch, a zwłaszcza na odwiedzenie miast takich jak Locorotondo, a także Mediolanu czy Bolzano, które odkryją przed Wami niezwykły, świąteczny klimat i pełne kolorowych straganów jarmarki. Buon Natale!