Szukam sklepu, czyli jak uniknąć językowej wpadki w Czechach 🇨🇿

Podróżując po Europie, nierzadko będziemy przejeżdżać przez Czechy, a może się zdarzyć (i nawet powinno!), że to właśnie nasz sąsiedzki kraj będzie celem wyjazdu. Kto choć raz miał okazję usłyszeć rozmowę w języku czeskim ten wie, że jest on jednym z najbardziej przypominających nasz język ojczysty. W związku z tym często wychodzimy z błędnego założenia, że mówiąc do Czechów po polsku, nasz odbiorca zawsze zrozumie, co próbujemy mu przekazać. Dlaczego założenie jest błędne? Ponieważ słowa występujące w języku czeskim w bardzo podobnej formie, które wydają nam się niemalże identycznym odpowiednikiem polskich wyrazów, mogą mieć zupełnie inne znaczenie. Jak uniknąć nieporozumienia i nie trafić do piwnicy zamiast do sklepu? Spokojnie, już wyjaśniamy.

Co prawda raczej nikt o zdrowych zmysłach nie wskaże wam drogi do podziemi i zapewne domyśli się, że pytając o sklep, macie na myśli obchod (sklep), bądź konkretnie potraviny (sklep spożywczy). Jednak gdybyście z jakiegoś powodu chcieli wybrać się właśnie do piwnicy, to Czech zaprowadzi was do piwiarni (pivnice), co naszym zdaniem jest o wiele ciekawszą opcją.

Jak już się napijecie dobrego piwa, to prawdopodobnie poczujecie potrzebę skorzystania z toalety, co może wcale nie być prostym zadaniem. Stojąc przed wyborem drzwi, wypadałoby znać odpowiedź na pytanie: páni czy dámy (ewentualnie pánské, dámské)? Na pierwszy rzut oka panie mają pełną dowolność, a panowie nie są mile widziani, ale to właśnie na panów czeka pánská toaleta, a na panie dámská. Na szczęście na drzwiach toalet zwykle znajdują się uniwersalne symbole bądź ozdoby, które rozwieją wszelkie wątpliwości.

Podczas podróży zazwyczaj zależy nam na trzech rzeczach: odpoczynku, zwiedzaniu i jedzeniu. Jeśli szukamy relaksu, w Czechach znajdziemy liczne uzdrowiska (lázně), baseny (koupaliště albo bazény), góry (hory) i malownicze szlaki zawieszone na koronach drzew (stezky v korunách stromů). Jeśli jednak wolicie pochodzić po mieście i odkryć jego zakamarki, być może będziecie musieli poprosić kogoś o pomoc lub spytać o drogę. W takim wypadku zdecydowanie radzimy unikać czasownika „szukać”. Nie będziemy podawać jego tłumaczenia, ale zaufajcie nam – w języku czeskim nie oznacza niczego, co chcielibyście usłyszeć od nieznajomego na ulicy. Zamiast tego zapamiętajcie formę hledám (szukam) albo promiňte, kde je… (przepraszam, gdzie jest…?). Lepiej nie pytać także o drogę, bo droga oznacza narkotyk. Możecie w takim wypadku powiedzieć hledám cestu do… (szukam drogi do…). Gdy już dotrzecie na miejsce i widok tak was zachwyci, że zapragniecie nazwać go cudnym lub bezcennym, to czeka was kolejne zaskoczenie, ponieważ cudný to po czesku cnotliwy, zaś bezcenný oznacza bezwartościowy. Jako że okrzyki podziwu są w tym niezwykłym kraju nieuniknione, każdy już się pewnie przyzwyczaił, zatem dzielcie się swobodnie swoimi wrażeniami.

Wspomnieliśmy o odpoczynku i zwiedzaniu, więc pora na kulinaria. Nie powinno was już dziwić, że również w tej kategorii znajdziemy językowych fałszywych przyjaciół. Zanim się oburzycie, widząc w hotelowej karcie śniadań čerstvé pečivo, musicie wiedzieć, że čerstvé znaczy „świeże”. Zdziwią się również fani kawy rozpuszczalnej, czytając na rachunku rozpustná káva. Przy obiedzie powinniśmy pamiętać, że rosół to kuřecí vývar lub ogólnie polévka (zupa), zaś samo słowo rosol oznacza galaretę. Jeśli po posiłku najdzie was ochota na lody, to uważajcie zwłaszcza przy wyborze smaku sorbetu – truskawka to jahoda, jagoda to borůvka, a černý rybíz to czarna porzeczka.

Zapewne nie pocieszy was fakt, że nie wymieniliśmy wszystkich par słów, które mimo podobnej formy w czeskim i polskim mają odmienne znaczenie, jednak chcielibyśmy was nieco uspokoić. Nawet jeśli zdarzy nam się zaliczyć językową wpadkę, co jest całkowicie normalne, to najczęściej wywołacie po prostu uśmiech na twarzy rozmówcy. Czechy to wspaniały kraj, o którym rzadko myślimy jako o celu podróży, jednak warto zarezerwować sobie trochę czasu dla naszego sąsiada i odkryć kulturę, która mimo podobieństw niejednym nas zaskoczy.